Portal Usług Leśnych
Lasów Państwowych
Nowoczesne podejście do normowania czasu pracy, wykorzystujące możliwości obliczeniowe komputerów, pozwala na badanie i uwzględnienie wszystkich istotnych zmiennych opisujących funkcje czasów normatywnych, występujących przy wykonywaniu poszczególnych elementów procesu roboczego. Ośrodkowi Rozwojowo-Wdrożeniowemu Lasów Państwowych w Bedoniu zlecono opracowanie nowych norm dla prac w pozyskaniu i zrywce surowca drzewnego z zachowaniem ich spójności z Zarządzeniem nr 35 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 29 czerwca 2016 r., w sprawie udostępniania drzewostanów siecią szlaków operacyjnych w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych (znak sprawy: OR.5113.1.2016) i aktualnie obowiązującym w tym zakresie Zarządzeniem nr 66/2019 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie wprowadzenia wytycznych pod nazwą „Zasady Użytkowania Lasu” w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych (znak: ZM.7603.13.2019).
Najwyższy udział kosztów bezpośrednich w leśnictwie stanowi pozyskanie i zrywka surowca drzewnego. Dlatego podjęto próbę jak najdokładniejszego ujęcia wszystkich czynników wpływających na pracochłonność powyższych czynności. Prace doprowadziły do wyodrębnienia wielu kryteriów, co w praktyce uniemożliwiło tabelaryczną konstrukcję katalogu. Dlatego zdecydowano się na opracowanie norm czasu w postaci modeli matematycznych, które dają możliwość precyzyjnego określenia pracochłonności dla danej pozycji planu z uwzględnieniem wszystkich czynników zmiennych mających wpływ na funkcję czasu.
Podstawą opracowania modeli matematycznych były bezpośrednie obserwacje chronometrażowe dla procesów pozyskania i zrywki. Obliczane normy czasu pracy, poza czasem wykonania pracy właściwej związanej z pozyskaniem i zrywką, obejmują również czasy uzupełniające, czyli wszelkie przerwy pracowników związane z potrzebami fizjologicznymi, posiłkami, niezbędną dla wykonania pracy konserwację urządzeń itp.
Zatem jak działa katalog w przypadku planowania pozyskania i zrywki drewna?
W przypadku planowania w nadleśnictwach, na etapie szacunku brakarskiego, wprowadza się ręcznie lub korzysta się z danych dostępnych w Systemie Informatycznym Lasów Państwowych (SILP), np. pochodzących z opisu taksacyjnego szereg informacji wymaganych dla właściwego działania modelu. Leśniczy wprowadza powierzchnię wykonywanego zabiegu, szacuje odległość zrywki drewna (zawsze zaokrąglając do 0,1 km w górę), w rozbiciu na zrywkę prowadzoną szlakiem czasowym (po lesie) oraz szlakiem stałym (po drodze, linii oddziałowej czy innym utrwalonym na gruncie szlaku), dla którego określa również typ i stan nawierzchni. Szacuje również nachylenie na szlaku stałym (nachylenie w lesie pobierane jest z opisu taksacyjnego). Następnie, wykonując szacunek brakarski, określa jakie gatunki będą pozyskiwane w danym wydzieleniu i jakie sortymenty planuje uzyskać z pozyskanego surowca. Na podstawie szacowanych sortymentów model pobiera przypisane do nich dane dotyczące przeciętnych średnic oraz długości (podział na dla drewna średniowymiarowego długie/krótkie). Obliczana jest również intensywność cięć m3/ha.
Poniżej przedstawiono czynniki (mnożniki), które w poszczególnych operacjach technologicznych rzutują na czas wykonania danej operacji.
Warianty pozyskania drewna pilarkami obejmują pozyskanie wszystkich gatunków drzew.
Wariant 1a.
Całość masy (ilości drewna) do pozyskania wyrabiana jest na sortymenty przy pniu. Sortymenty stosowe są znoszone w wiązki w celu ułatwienia mechanicznego załadunku. Wszystkie sortymenty są zrywane bezpośrednio do miejsca wywozu.
Wariant 2a.
Dłużyce i kłody wyrabiane są przy pniu i zrywane bezpośrednio do miejsca wywozu. Pozostałe drewno na sortymenty stosowe jest zrywane w całej długości do placu przy stałym szlaku zrywkowym i tam wyrabiane na poszczególne sortymenty (w tym pojedynczo mogą być cienkie kłody). Wyrobione sortymenty stosowe są następnie zrywane do miejsca wywozu i tam układane mechanicznie w stosy.
Wariant 3a.
Dłużyce i kłody w całości wyrabiane są przy pniu i zrywane do miejsca wywozu. Drewno na sortymenty stosowe jak w wariancie 2, jest zrywane w całej długości do placu przy drodze wywozowej i tam wyrabiane na poszczególne sortymenty i układane ręcznie w stosy.
Dla każdej pozycji cięć w planie specjalny algorytm testuje możliwość zastosowania technologii mechanicznej (pozyskania harwesterem). Algorytm odrzuca pozycje cięć, których intensywność gatunków iglastych jest niższa niż 25 m3/ha, które planowane są do wykonania na gruntach bagiennych i podmokłych, sortymenty gatunków liściastych, drzewa, które w miejscu ścinki przekraczają przeciętną średnicę głowicy scinkowej a także szereg innych czynników. Zatem algorytm działa dosyć konserwatywnie, dając pewność swoich wyliczeń.
Wariant 1ab.
Całość gatunków iglastych pozyskiwana i wyrabiana jest mechanicznie przy pniu. Gatunki liściaste przewidziane są do pozyskania pilarkami tak jak w wariancie 1a.
Wariant 2ab.
Całość gatunków iglastych pozyskiwana i wyrabiana jest mechanicznie przy pniu. Gatunki liściaste przewidziane są do pozyskania pilarkami i wyrabiane tak jak w wariancie 2a.
Wariant 3ab.
Całość gatunków iglastych pozyskiwana i wyrabiana jest mechanicznie przy pniu. Gatunki liściaste przewidziane są do pozyskania pilarkami i wyrabiane tak jak w wariancie 3a.
Należy zwrócić uwagę, iż siódma kombinacja – pozyskanie drewna wyłącznie mechanicznie „1b” – nie wymaga oddzielnego traktowania, ponieważ jest wyliczana tak samo jak wariant 1ab, tylko nie występuje pozyskanie ręczno-maszynowe (pilarkami).
Na wybór optymalnego wariantu składa się analiza szacunku brakarskiego. W trakcie jego sporządzania istnieje możliwość odnotowania określonych ograniczeń, które eliminują pracę w danym wariancie technologicznym. Listę ograniczeń i ich oddziaływanie na wynik optymalizacji przedstawia poniższe zestawienie:
Wskazanie eliminuje możliwość stosowania wariantów „b” z wykonaniem mechanicznym (harwesterami i innymi z głowicą ścinkową).
Wskazanie eliminuje możliwość stosowania wariantów nr 2 – z dogodnym do manipulacji miejscu przy leśnym szlaku stałym na trasie pomiędzy leśnym szlakiem czasowym a miejscem, z którego przewidywany jest wywóz drewna.
Wskazanie eliminuje możliwość stosowania wariantów nr 3 – z wyrobieniem sortymentów stosowych w miejscu składowania surowca do ostatecznego wywozu.
W dniu 15 kwietnia 2025 roku, w Hotelu Dobre z lasu w Solcu Kujawskim, odbędzie się spotkanie z przedsiębiorcami usług leśnych, którego celem jest wymiana informacji przedstawicieli sektora leśnego. Zakres […]
Wykonanie strony: Zakład Informatyki Lasów Państwowych na zlecenie Wydziału Użytkowania Lasu Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych